پایه هاى ایمان، کفر و شک

از امام درباره ایمان پرسیدند، فرمود:

ایمان بر چهار پایه استوار است: صبر، یقین، عدل، و جهاد.

امّا صبر بر چهار شاخه است: آرزومندى، ترس، زهد، و انتظار.

پس آن که مشتاق بهشت باشد از دل و جان شهوت پرستى را وانهد، و هرکس از آتش دوزخ بهراسد از گناهان بپرهیزد، و آن کس که در دنیا زهد ورزد مصیبتها بر او آسان گردد، و کسى که در انتظار مرگ باشد در خیرات سرعت گیرد.

و مرغ یقین بر چهار شاخسار نشیند: بینش هوشمندانه، دریافت حکمت آمیز، پند عبرت آموز، و روش پیشینیان.

پس آن کس که با عینک هوشمندى نگرد درهاى حکمت به روى او بازگردد، و آن که از درِ حکمت وارد گردد عبرت شناسد و پند گیرد، و کسى که پندپذیر باشد گویى در گذشته تاریخ مى زیسته است و تجربه گذشتگان را در اختیار دارد.

و عدالت بر چهار شعبه است: فهم کامل و همه جانبه، دانش عمیق، داورى نیکو، و بردبارى ریشه دار.

پس آن کس که چراغ اندیشه خویش بیفروزد به ژرفاى دانش دست یابد، و کسى که به نهایت دانش رسد از سرچشمه حکمت دین سیراب شود، و آن کس که بردبارى پیشه سازد در کارش کوتاهى نکند و در میان مردم خوشنام زندگى نماید.

و جهاد بر چهار پایه قرار یافته است: امر به معروف، نهى از منکر، پیکار در راه خدا، و دشمنى با بدکاران.

پس آن کس که به نیکیها فرمان دهد پشتوانه مؤمنان گردد، و آن که دیگران را از زشتى ها بازدارد بینىِ منافقان را بر خاک مالد، و کسى
که در راه خدا پیکار کند وظیفه خود را به تمام و کمال رسانَد، و آن

که فاسقان را طرد نماید و براى خدا به خشم آید خدا نیز از او پشتیبانى کند و در روز رستاخیز از او خشنود گردد.

و کفر بر چهار پایه است: کنجکاوى بیجا (وسوسه)، درگیرى و خصومت، کوتاهى و انحراف از حق، و آگاهانه زیر بار حق نرفتن.

پس آن که وسوسه گرانه کنجکاوى کند به حق نرسد، و آن کس که از روى نادانى به جدال و نزاع برخیزد دورى او از حق ادامه یابد، و کسى که در شناخت حق کوتاهى کند و از آن منحرف گردد خوبیها را بدى بیند و بدیها در نظرش خوب جلوه کند و در مستى گمراهى درافتد، و آن که با حق دشمنى ورزد و آگاهانه زیر بار حق نرود به بن بست رسد و درها به روى او بسته گردد و راه نجاتش سد شود.

و شک بر چهار پایه است: ستیزه جویى، ترسانیدن، دودلى و سرگردانى، و بى ارادگى.

پس آن کس که جدال را روش و عادت خود قرار دهد شام او به سپیده سحر نرسد و در تاریکى بمانَد، و کسى که از سایه اش بترسد درجا زند، و آن کس که در دودلى و تردید باشد لگدمال شیاطین گردد، و هر که در گردابها بى اراده و بى برنامه و به دنبال هر صدایى برود در دنیا و آخرت هلاک شود.